Jeszcze kilka lat temu, uważano, że niewydolność serca dotyka głównie osoby powyżej 70 roku życia i narasta w związku ze starzeniem się społeczeństwa. Jednak obecnie stres, nieodpowiednia dieta i szybkie tempo życia sprawiają, że niewydolność lewej lub prawej komory serca staje się normą współczesnego społeczeństwa. Na schorzenie to cierpi już ok 15 mln osób w Europie, w Polsce, niemal milion, kolejne 10 mln Polaków jest tym schorzeniem poważnie zagrożonych.
Objawy, czynniki ryzyka, leczenie… Podstawowe informacje o niewydolności serca w 6 kluczowych pytaniach i odpowiedziach
Postęp niewydolności serca, choroby przewlekłej i postępującej, może być spowolniony przez szybką diagnozę, odpowiednie leczenie, któremu towarzyszy codzienna dieta i aktywność fizyczna
- Co to jest niewydolność serca?
Serce jest pompą, która zapewnia przepływ krwi przy prawidłowym ciśnieniu i dostosowuje się do potrzeb organizmu, szczególnie podczas ćwiczeń. Niewydolność serca ma miejsce, gdy serce nie jest zdolne dostarczyć odpowiedniej ilości krwi do narządów naszego organizmu i powoduje zmniejszenie wydolności wysiłkowej . Schorzenie to obejmuje więc szereg chorób, które osłabiają pracę serca i w zależności od przyczyny oraz szybkości rozwoju niewydolności wyróżnia się stany, takie jak:
- przewlekła niewydolność serca, stan utrzymujący się ponad miesiąc
- ostra niewydolność serca, choroba rozwija się nagle, dając intensywne objawy
- przemijająca niewydolność serca
W trakcie rozwoju niewydolności serca dochodzi do gromadzenia płynów w organizmie, powiększenia jam serca.
- Przyczyny niewydolności serca: kto jest dotknięty i dlaczego?
Niewydolność serca jest częstym schorzeniem, które dotyka 2-3% populacji ogólnej, ale 10% osób powyżej 75 roku życia.
Istnieją 3 główne kategorie osób dotkniętych niewydolnością serca.
- najliczniejsza grupa chorych to osoby powyżej 70 roku życia, u którego występuje dysfunkcja serca, której sprzyjają nadciśnienie tętnicze i zaburzenia rytmu serca
- druga grupa to pacjenci w wieku średnio 45-70 lat, którzy przebyli poważny zawał serca
- wreszcie, ostatnia grupa, obejmuje osoby w każdym wieku, a w szczególności osoby młode, które cierpią na kardiomiopatię, zarówno rodzinną (genetyczną), jak i związaną z poważnym zapaleniem mięśnia sercowego (wirus, który uszkodził mięsień sercowy) lub wywołaną przez różne substancje toksyczne, takie jak nadmierne spożycie alkoholu
Niewydolność serca jest najczęściej spowodowana patologią serca lub czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego: chorobą wieńcową z lub bez zawału, walwulopatiami, kardiomiopatiami, arytmią (nieprawidłowym rytmem serca), wysokim ciśnieniem krwi, cukrzycą. Niektóre wrodzone lub genetyczne choroby serca również predysponują do rozwoju niewydolności serca. Wreszcie, istnieją pozasercowe przyczyny niewydolności serca: anemia, nadczynność tarczycy, infekcje, rzadkie choroby…
- Jakie są rodzaje niewydolności serca ?
- niewydolność serca nazywana jest niewydolnością lewej komory serca, gdy niewydolność mięśnia sercowego (mięśnia sercowego) skupia się na lewej komorze serca
- gdy niewydolność mięśnia sercowego dotyczy głównie prawej komory, nazywa się ją niewydolnością prawej komory serca
- niewydolność lewego serca prowadzi z czasem do niewydolności prawego serca: jest to etap zastoinowej niewydolności serca
- Jakie oznaki powinny skłaniać do myślenia o niewydolności serca?
Objawami niewydolności serca są
- duszność (zwężenie oddechu) przy wysiłku i ortopedia (zwężenie oddechu w pozycji leżącej),
- kaszel, zwłaszcza w nocy
- obrzęk, zwłaszcza kończyn dolnych (obrzęk nóg i stóp)
- znaczny i szybki przyrost masy ciała
- zmęczenie
- krótki oddech przy wysiłku
Objawy, których doświadczasz, zależą od rodzaju niewydolności serca. W niewydolności lewej komory serca objawy ostrzegawcze to zmęczenie i zwężenie oddechu. W przypadku niewydolności prawej komory serca objawami są obrzęki kończyn dolnych i wątroby.
- Jak diagnozuje się niewydolność serca?
Przeprowadza się kilka badań w celu postawienia diagnozy niewydolności serca. Po pierwsze, badanie kliniczne może wskazać na lewą, prawą lub globalną niewydolność serca.
- badanie ultrasonograficzne serca jest badaniem kluczowym. Pozwala nie tylko na zdiagnozowanie niewydolności serca, ale także pozwala na poznanie jej przyczyny i stopnia ciężkości (od umiarkowanego do ciężkiego)
- elektrokardiogram (rejestrujący aktywność elektryczną serca) pozwala na wykrycie 9 razy na 10 nieprawidłowości: tachykardia, skutki zawału…
- przeprowadza się również badanie krwi
- niezbędne jest również poszukiwanie czynników nasilających chorobę: nadmierne spożycie alkoholu, palenie tytoniu, wysokie ciśnienie krwi itp.
- Czy niewydolność serca jest uleczalna?
Tak, leczenie niewydolności serca powinno zostać indywidualnie dostosowane do każdego chorego. Wymaga to ścisłej współpracy między lekarzem a chorym. Kluczowe jest przestrzeganie wszystkich zaleceń lekarskich oraz regularne przyjmowanie leków.
W leczeniu pacjentów z niewydolnością serca ważne są 3 elementy:
- leczenie przyczynowe (zabiegowe i/lub farmakologiczne)
- leczenie objawowe (farmakologiczne)
- zmiana stylu życia obejmująca stosowanie odpowiedniej diety
Zaleca się dietę nisko węglowodanową (30–40% dostarczanej energii) złożoną z pokarmów o niskim indeksie glikemicznym, a także wzrost zawartości w diecie jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych pochodzących z roślin i ryb (40–50% dostarczanej energii). Należy unikać spożywania pokarmów bogatych w sól, nie należy także używać soli podczas gotowania. Wskazane jest również ograniczenie spożycia alkoholu i zaprzestanie palenia Najlepsza dla serca jest dieta śródziemnomorska, która, jak udowodniły liczne badania, wywiera korzystny wpływ na jego kondycję. Regularny wysiłek fizyczny jest uznawany za istotny czynnik leczenia niewydolności serca. Korzyści z ćwiczeń to zapobieganie utraty masy mięśniowej oraz kontrola ciśnienia co poprawia funkcję serca odkładając w czasie proces degeneracji powodujący śmierć komórek serca.
Aspekt edukacyjny jest ważny, aby żyć w według prawidłowych wytycznych, które wskaże lekarz kardiolog.